استفاده از گاز هیدروژن در بادکنک، به جای هلیوم

گازهای سبک دارای موارد مصرف بسیاری در مهمانی‌ها هستند و یکی از این گازها، هیدروژن است. از کاربردهای هیدروژن می توان مصرف آن در  بادکنک ها را نام برد. باید گفت که در بادکنک ها از هلیوم نیز استفاده می شود.

در ادامه تفاوت بین بادکنک هلیومی و هیدروژنی را می بینیم و بررسی می کنیم که در چه مواقعی از هیدروژن برای بادکنک ها استفاده می شود؟ گاز هیدروژن عنصری تک اتمی در جدول مندلیف بوده و سبک‌ترین عنصر شناخته شده در جهان هستی است.

هیدروژن توانایی ترکیب شدن با سایر عناصر را داراست. بگذارید مثالی نام‌آشنا برای شما بزنیم. به آب توجه کنید، آب یکی از مشهورترین فرآورده‌های واکنشی هیدروژن است. هر مولکول اکسیژن با دو مولکول هیدروژن واکنش داده و یک مولکول آب یا همان مایع حیات را تولید می‌کند. نکته منفی اما واکنش‌پذیری بسیار بالای هیدروژن است که می‌تواند سبب اشتعال شود و نیازمند مراقبتی ویژه در استفاده است.

تفاوت بین بادکنک هلیومی و هیدروژنی

برای معلق ماندن یک جسم در هوا، آن جسم باید دارای وزنی کمتر از مولکول‌های هوا باشد. در این بین هیدروژن سبک‌ترین گاز موجود در طبیعت است. به همین سبب نیز بادکنک‌های هیدروژنی دارای وزنی بسیار پایین بوده و در هوا معلق می‌مانند. گاز هیدروژن بسیار واکنش‌پذیر بوده و به سادگی مشتعل می‌شود.

این گاز بی بو، مزه و رنگ، به واسطه اشتعال پذیری بالا، بسیار پرخطر است. پس در موارد مصرف یا حمل و نقل آن باید نهایت مراحل ایمنی را رعایت نمود. برای واکنش هیدروژن با اکسیژن کافی است میزانی گرما از منبعی به هیدروژن داده شود. براثر این انفجار، نیرویی عظیم در مدت زمانی بسیار کوتاه و در کسری از ثانیه آزاد خواهد شد.

از لحاظ قیمت، هلیوم گران‌تر از هیدروژن است پس سودجویان به سمت استفاده از هیدروژن به جای هلیوم می‌روند. اگر بادکنکی با گاز هلیوم پر شده باشد و بترکد، هلیوم وارد هوا شده و با استنشاق گاز هلیوم اتفاق خاصی رخ نخواهد داد. اما اگر آن بادکنک به جای هلیوم با هیدروژن پر شده باشد، در زمان انفجار، هیدروژن با اکسیژن موجود در هوا واکنشی انفجاری می دهد و شاهد برافروختگی آتش خواهید بود. پس مهم است که بادکنک خود را از مکانی استاندارد و مورد اعتماد تهیه نمایید تا شاهد انفجار هیدروژنی نباشید و امنیت شما و اطرافیان شما برقرار باشد.

گاز هیدروژن چگونه تولید می‌ شود؟

شاید برای شما نیز جالب باشد که بدانید چگونه گاز هیدروژن به دست می‌آید. باید گفت روش به دست آوردن این گاز نیز همانند اغلب موارد دیگر به دو روش آزمایشگاهی و صنعتی ممکن است. در روش آزمایشگاهی می‌توان هیدروژن را از واکنش بین اسید‌ها و فلزاتی همانند روی به دست آورد. همچنین می‌توان با استفاده از برقکافت آب، به هیدروژن رسید.

استفاده از هیدروژن به عنوان سوخت

هیدروژن به واسطه واکنش‌پذیری بسیار بالایی که دارد، در ماموریت‌های فضایی برای آزادسازی انرژی بالایی در مدت زمانی اندک، به کار می‌رود. هیدروژن سوختی پاک بوده و تجدید پذیر است و در زمان سوختن با اکسیژن تشکیل مولکول آب خواهد داد.

آیا هیدوروژن در بادکنک می تواند خطرناک باشد؟

با تمام این تفاسیر اما سعی کنید اگر به منبع مورد نظر خود برای تهیه بالون یا بادکنک اطمینان ندارید، موارد زیر را رعایت کنید:

• از ساییده شدن بادکنک‌ها به یکدیگر و ایجا اصطحکاک جلوگیری کنید.
• هرگز بادکنک یا بالن را در ماشین خود و مجاورت نور آفتاب قرار نداده و رها نکنید. چراکه در صورت انفجار آسیب شدیدی به وسیله نقلیه شما وارد خواهد شد.
• سعی کنید در مهمانی‌های خود در صورت وجود بالن یا بادکنک از آتش یا هر وسیله دارای حرارت دیگر مانند شمع و لامپ استفاده نداشته باشید.
• برای خاموش کردن آتش حاصل از هیدروژن می‌توان مانند سایر آتش‌ها عمل کرد و صرفا با خفه کردن و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آن و قطع زنجیره سوختن، آتش حاصل از هیدروژن را خاموش کرد.

خطرات هلیوم در بادکنک ها

آرگون، هلیوم، کریپتون و … از جمله گازهای نجیب هستند و از این بین هلیوم در بادکنک ها مورد استفاده قرار می گیرد. این گاز را می‌توان دومین عنصر سبک پس از هیدروژن دانست. هلیوم برای اولین بار و در سال 1895 توسط «سر ویلیام رمزی» کشف شد.

برخی اوقات در مهمانی‌ها افراد با استنشاق گاز هلیوم، شیرین‌کاری‌هایی را به انجام می‌رسانند. در نظر داشته باشید در صورت تنفس حجم بسیاری از گاز هلیوم بیهوش خواهید شد یا حتی در صورت تداوم، احتمال مرگ نیز شما را تهدید خواهد کرد.

نکته دیگر این است که استنشاق گاز هلیوم ممکن است سبب آسیب به ریه‌های شما یا به اصطلاح پارگی آن‌ها شود. این گاز از هلیوم گران‌تر بوده و جزء گازهای نجیب است. گاز نجیب به گازهایی گفته می‌شود که میل واکنشی بسیار اندکی داشته و تقریبا واکنشی را انجام نخواهند داد. درست است که در صورت گرفتن شعله در زیر بادکنک، بادکنک منفجر خواهد شد، اما گاز هلیوم وارد واکنش نشده و مشتعل نخواهد شد.

خطرات بادکنک های هیدروژنی برای محیط زیست

یکی از مهم‌ترین سوالاتی که هنگام استفاده از بادکنک هیدروژنی برای مردم ایجاد می‌شود، این است که خطرات بادکنک‌های هیدروژنی برای محیط زیست چیست؟ به طور کلی، در بسیاری از کشورها نباید بادکنک یا بالن را در هوای آزاد رها کرد.

این مسئله در اغلب کشورها غیرقانونی است و به هیچ وجه نباید انجام شود. بادکنک‌های حاوی هیدروژن یا حتی هلیوم، می‌توانند باعث انفجار شوند و آسیب بسیار زیادی به جان و مال مردم وارد کنند. در صورتی که تعداد زیادی بادکنک حاوی هیدروژن وارد اتمسفر شود، آسیب‌های جبران ناپذیر به محیط زیست وارد خواهد شد.

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های بادکنک حاوی هیدروژن با بادکنک‌های معمولی، این است که به راحتی در اتمسفر معلق می‌مانند و ارتفاعات زیادی را به سمت بالا حرکت می‌کنند. همین مسئله، از انفجار بادکنک در ارتفاعات پایین جلوگیری خواهد کرد و به سود محیط زیست است. اما در مقابل، باید بدانید بادکنک‌های حاوی هیدروژن بعد از مدتی روی زمین می‌افتند.

متاسفانه طی چند سال گذشته، موارد مختلفی مشاهده شده است که حیوانات بادکنک‌های حاوی هیدروژن یا هلیوم را اشتباها به جای غذا خورده‌اند و همین مسئله، باعث بیماری و مرگ بسیاری از حیوانات شده است. بسیاری از بادکنک‌های حاوی هیدروژن روی دریا افتاده و غذای حیوانات دریایی می‌شوند.

بر اساس پژوهش‌ها، به صورت سالانه چندین میلیون جسد حیوانات دریایی مرده پیدا می‌شود که در بدن آن‌ها اجزای بادکنک وجود دارد. این مسئله در رابطه با بادکنک‌های هلیومی نیز صدق می‌کند. بادکنک‌های حاوی هلیوم، می‌توانند چندین کیلومتر به سمت بالا بروند. این بادکنک‌ها، بعد از مدتی به چندین قطعه تقسیم شده و باقیمانده آن‌ها در قسمت‌های مختلف کره زمین فرود می‌آید.

بادکنک هلیومی ارزان تر است یا بادکنک هیدروژنی؟

بادکنک‌های حاوی هلیوم، به دلایل مختلفی می‌توانند بهترین جایگزین برای بادکنک‌های هیدروژنی باشند. یکی از مهم‌ترین دلایل، قیمت پایین بادکنک‌های هلیومی نسبت به بادکنک‌های هیدروژنی است. قیمت بادکنک‌های هیدروژنی، در برخی موارد کمی بالاست‌. به همین دلیل بسیاری از افراد به دنبال روش‌های دیگری برای باد کردن بادکنک هستند.

به طور کلی، گاز هیدروژن بسیار قابل اشتعال است و در برخی موارد منجر به بروز خسارات جبران ناپذیر مثل آتش سوزی می‌شود. بنابراین باید با احتیاط از هیدروژن برای باد کردن بادکنک استفاده کنید. گاهی اوقات از ترکیب هوا، هیدروژن و گاز شهری برای پر کردن بادکنک استفاده می‌شود.

در چنین حالتی، قیمت بادکنک هیدروژنی تا حد زیادی افزایش خواهد یافت. البته توجه داشته باشید که گاز هلیوم، گاهی اوقات به صورت تقلبی در بازار به فروش می‌رسد. این گازهای تقلبی، به هیچ وجه استاندارد نیستند و باعث سوختگی یا انفجار می‌شوند. در نتیجه بهتر است قبل از خرید گاز، از کیفیت و اصل بودن آن مطمئن شوید.

نکاتی برای پر کردن بادکنک و بالن

همانطور که در این مطلب نیز به آن پرداختیم. گاز هلیوم به دلیل سبکی جای اکسیژن را در ریه‌ها خواهد گرفت و سبب بی‌هوشی و سرگیجه یا حتی مرگ خواهد شد. پس بهتر است هنگام پرکردن بادکنک یا بالن با گاز هلیوم کمال دقت را در اتصال منبع گاز با بادکنک یا بالن داشته باشید تا شخصا در معرض این گاز قرار نگیرید.

در مطلبی که با هم به اتمام رساندیم سعی بر آن بود در خصوص استفاده از گاز هیدروژن در بادکنک به صورتی مختصر برای شما توضیح داده شود. در مورد خطرات و روش‌های پیشگیری از بروز حوادث آموزش ببینید و طریقه درست استفاده از این عناصر طبیعی را فرا بگیرید. امید است این مطلب شما را با دنیای عناصر جدول مندلیف مخصوصا هیدروژن آشنا کرده باشد.