۵ مورد از بدترین بحران‌های مالی جهان؛ آیا بحران ششم در راه است؟

۵ مورد از بدترین بحران‌های مالی جهان؛ آیا بحران ششم در راه است؟

دنیا در آستانه تغییرات سیاسی مهم و به تبع آن بحران‌های اقتصادی خاصی است. این مقاله مروری بر ۵ مورد از بدترین بحران‌های مالی جهان است.

به گزارش تلگراف اقتصادهای سراسر جهان در سال ۲۰۲۲ در آستانه بدترین فجایع مالی هستند چراکه هزینه زندگی در سال جدید میلادی افزایش یافته است. به خصوص در بریتانیا ممکن شاهد یک رکود اقتصادی مهم باشیم آن هم در شرایطی که تورم افزایش داشته است و به گزارش گاردین به بالاترین سطح ۳۰ سال اخیر یعنی ۵.۵ درصد رسیده است. در این شرایط مروری بر بدترین بحران‌های مالی جهان شاید مفید فایده باشد.

بدترین بحران‌های مالی جهان

بنابر گزارش‌های دولتی، تورم در بریتانیا حتی قرار است در ماه آپریل ۲۰۲۲ به ۷.۲۵ درصد برسد. از آنجایی که این نرخ تورم از هرگونه افزایش دستمزدها هم پیشی می‌گیرد احتمالا بریتانیایی‌ها باید خود را برای افزایش مالیات نیز آماده کنند. به گزارش ایوینینگ استاندارد ممکن است بریتانیا در آستانه یک رکود تورمی بزرگ مشابه با رکود اقتصادی دهه ۷۰ میلادی باشد.

در طول قرون متمادی، بحران‌های مالی بزرگی رخ داده است که بر امور مالی بسیار از کشورها موثر بوده است. از بحران اعتباری ۱۷۷۲ تا رکود بزرگ ۲۰۰۸ همگی درس‌های مهمی برای اقتصاد جهانی به همراه داشته‌اند. در این مقاله قصد داریم مروری داشته باشیم بر ۵ مورد از بدترین بحران‌های مالی جهان و درس‌های مهمی که برای ما به یادگار گذاشته‌اند.

بحران اقتصادی ۱۷۷۲

در ژوئن ۱۷۷۲ بانک لندنی نیل،‌ جیمز، فوردایس و داون (NJFD) به واسطه زیان ۳۰۰۰۰۰ پوندی (برابر با ۸/۴۸ میلیون پوند و یا ۶۴ میلیون دلار امروزی) و از دست دادن سهام شرکت هند شرقی (EIC) ورشکست شد. به مرور و با افزایش ورشکستگی‌ها در انگلیس، تقریبا همه بانک‌های خصوصی دیگر در اسکاتلند هم ورشکست شدند. به نقل از لیبرتی استریت اکونومیکس، قبل از آرام شدن بازارها، بحران به سرعت به چند بانک هلندی هم سرایت کرد.

اما بحران بزرگترین تاثیر را بر شرکت هند شرقی داشت و شرکت با کمبود شدید پول نقد مواجه شد. برای جلوگیری از فروپاشی کمپانی، دولت بریتانیا در سال ۱۷۷۳ قانون انحصار چای را تصویب کرد که به موجب آن، انحصار فروش چای در آمریکای شمالی به کمپانی هند شرقی اعطا شد. این البته بدون واکنش نبود و در ۱۶ دسامبر ۱۷۷۳، میهن‌پرستان آمریکایی در جنبشی که به جنبش چای بوستون معروف شد، ۳۴۲ صندوق چای متعلق به کمپانی را به دریا ریختند. به گفته لیبرتی استریت اکونومیکس:

از اواخر دهه ۱۷۰۰ کارهای زیادی برای درک بهتر خطرات اعتبار کاذب انجام شده است. حالا نهادهای خدماتی وجود دارند تا از تکرار تاریخ جلوگیری کنند. سازمان‌های رتبه‌بندی اعتباری خدمات مهمی را برای شرکت‌ها و افراد ارائه می‌دهند.

رکود بزرگ ۱۸۷۳

به نقل از وب‌سایت تاریخی دنیای هابسبورگ‌ها (The World of the Habsburgs)؛ یکی از بدترین بحران‌های مالی جهان یعنی رکود بزرگ (اصطلاحی که تا ۱۹۵۰ به این بحران اطلاق می‌شد) در سال ۱۸۷۳ با سقوط بورس اوراق بهادار وین آغاز شد. وحشت ناشی از این موضوع در بریتانیا یک دوره رکود ۲۰ ساله را به همراه داشت. از اعتبار انداختن نقره از جریان گردش پول در آلمان و ایالات متحده و سپس افزایش سرمایه‌گذاری‌های سوداگرانه از مهمترین دلایل این بحران ۲۰ ساله عنوان شده است. میشل بو در مقاله خود با عنوان «از رکود بزرگ تا جنگ بزرگ» نوشته:

سقوط بورس اوراق بهادار وین با ورشکستگی بانک‌ها در اتریش و آلمان همراه شد. بو مدعی است که افزایش قیمت‌ها و سود کمتر ضربه سنگینی بر اقتصاد آلمان وارد کرد و قیمت چدن حدود ۲۷ درصد کاهش یافت.

در ایالات متحده امریکا بانک‌های چون Jay Cooke & Co با فروش اوراق قرضه مربوط به راه‌آهن تلاش کردند منابع مالی خود را افزایش دهند اما با افزایش هزینه‌های ساخت و ساز، این بانک و برخی بانک‌های دیگر آمریکایی ورشکست شدند. در نتیجه و در ۲۰ سپتامبر، بورس نیویورک برای اولین بار ناگزیر به توقف معاملات شد. به گفته میشل بو در همین زمان صادرات در بریتانیا ۲۵ درصد کاهش داشت و بیکاری دو برابر شد. به گفته استفان دیویس، رئیس موسسه آموزش امور اقتصادی، یکی از اصلی‌ترین دلایل بحران ۱۸۷۳، افزایش سریع بهره‌وری تجاری و صنعتی بود:

که محصولات زیادی را تولید کرد. اما این مسئله به کوچک شدن صنایع قدیمی و ورشکستگی‌هایی مهم انجامید. از سویی تمرکز اقتصاد جهانی در این دوران به بخش‌های در حال توسعه جدید دنیا مانند آلمان و آمریکا تغییر جهت داد.

رکود بزرگ ۱۹۲۹

به گزارش آکادمی خان؛ در ۲۴ اکتبر ۱۹۲۹ بازار سهام ایالات متحده بعد از ۱۸ ماه خریدهای سوداگرانه نهایتا سقوط کرد. سیستم بانکی تضعیف‌شده، تولید بیش از حد صنعتی و سقوط قیمت محصولات کشاورزی، همه و همه باعث ایجاد یکی از بدترین بحران‌های مالی جهان شد که از آن با عنوان رکود بزرگ یاد می‌شود.

رکود بزرگ از بدترین فجایع تاریخ آمریکا محسوب می‌شود که با آن، اقتصاد آمریکا طی پنج سال نزدیک به ۵۰ درصد کوچک شد و حدود ۱۵ میلیون نفر بیکار شدند. به گزارش The Balance، تا سال ۱۹۳۳ (آخرین‌ سال‌های بحران) ۴۰۰۰ بانک نیز ورشکست شدند. به عنوان یکی از بدترین بحران‌های مالی جهان، رکود بزرگ تاثیر خاصی هم بر اقتصاد جهانی داشت. در بریتانیا ارزش صادرات به نصف کاهش یافت و بیکاری دوبرابر شده و به ۲۰ درصد رسید. به گزارش کتابخانه بریتانیا تنها در سال ۱۹۳۱ و با کاهش ۲۵ درصدی ارزش پوند بود که اقتصاد بریتانیا به مرور شروع به بهبود کرد.

در آلمان، رکود بزرگ را یکی از عوامل ظهور نازی‌ها می‌دانند. گرچه باید اهمیت اقدامات ریاضتی تحمیل شده تسط صدراعظم هاینریش برونینگ را هم در نظر گرفت، اما معمولا در بسیاری از کشورها، بحران‌های اقتصادی با ظهور فاشیسم مرتبط بوده است.

در آمریکا، فرانکلین روزولت برای نجات کشور از یکی از بدترین بحران‌های مالی جهان، مجموعه سیاست‌های اقتصادی خود را با عنوان «معامله جدید» معرفی کرد. این سیاست‌ها به مرور و در سه موج در بازه زمانی ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۹ اجرا شدند و بر ایجاد شغل برای بیکاران، ارائه کمک‌های کشاورزی برای کشاورزان، تامین اجتماعی و افزایش دستمزدها متمرکز بودند. برخی مورخان از این برنامه روزولت با نام «سرمایه‌داری با شبکه‌های امن و یارانه‌» یاد‌ کرده‌اند و به واقع هم بسیاری از مواردی که در این برنامه معرفی شدند مانند حداقل دستمزد و یا تامین اجتماعی امروزه هم بسیار مهم هستند.

بحران اقتصادی دهه ۱۹۷۰

در اواخر دهه ۱۹۶۰، تورم در سراسر جهان به خصوص بریتانیا و ایالات متحده در حال افزایش بود. بحران اما با جنگ یوم کیپور بین اسرائیل و ائتلاف عربی در ۶ اکتبر ۱۹۷۳ آغاز شد. این درگیری افزایش شدید قیمت نفت را به همراه داشت. حباب اقتصاد جهانی به آستانه خود رسید و شرایط برای سقوط بازار سهام فراهم شد تا یکی از بدترین بحران‌های مالی جهان شکل بگیرد.

به گزارش Deloitte، تورم در بریتانیا به بیش از ۲۰ درصد رسیده بود و در نهایت بالاترین سطح خود یعنی ۲۴ درصد را تجربه کرد. از سویی نه فقط با بحران نفت که با افزایش دستمزدها و بودجه سال ۱۹۷۲ (شامل کاهش مالیات‌های بزرگ) بود که هزینه‌های مصرف‌کنندگان افزایش چشمگیری داشت. به نقل از بی بی سی، در ۶ نوامبر ۱۹۷۲ دولت بریتانیا در تلاش برای مهار تورم، سقف دستمزد تعیین کرد اما این کار اعتصاب معدن‌چیان ذغال سنگ را به همراه داشت. این اعتصاب هم به نوبه خود منجر به کمبود سوخت شد و کار به جایی رسید که ادوارد هیث، نخست وزیر وقت ناگزیر شد برق کشور را جیره‌بندی کند.

تا تابستان ۱۹۷۵،‌ هزینه زندگی در بریتانیا تا ۲۶ درصد افزایش یافت، این نخستین باری بود که کشور همزمان افزایش بیکاری و تورم را تجربه می‌کرد و همین سبب شد تا یک اقتصاددان عبارت «رکود تورمی« را در توصیف این دوره به کار ببرد. در ژانویه ۲۰۲۲، The Times Money Mentor در مقاله‌ای به احتمال بازگشت رکود تورمی به بریتانیا پرداخت. به نقل از سازمان تجارت جهانی، رشد GDP (تولید ناخالص داخلی) بریتانیا تنها ۱ درصد بوده است. با در نظر گرفتن افزایش قیمت انرژی، بریتانیا چیزهای زیادی برای یادگیری از بحران دهه ۱۹۷۰ به عنوان یکی از بدترین بحران‌های مالی جهان دارد.

رکود بزرگ ۲۰۰۸

به گزارش The Balance، یکی از بدترین بحران‌های مالی جهان،‌ سقوط مالی و رکود جهانی ۲۰۰۸ است که از زمان بحران ۱۹۲۹ سابقه نداشت. این رکود بیش از هرچیز به سقوط بازار مسکن در ایالات متحده آمریکا مربوط بود. در بریتانیا نورتون راک اولین کسی بود که مشکلاتی را در بازار وام مسکن ایالات متحده آمریکا احساس کرد. به گزارش بانک انگلستان، با علنی شدن مسئله بانک‌ها از اظهار واقعیت طفره رفتند. اما در آمریکا و در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۸ بود که با ورشکستگی و سقوط بانک برادران لیمان (یکی از مهمترین بانک‌های املاکی آمریکا که در سال ۱۸۴۷ تاسیس شد) بحران و سقوط مالی در ابعاد جهانی آغاز شد.

در بریتانیا رکود رسما از ۲۳ ژانویه ۲۰۰۹ آغاز شد. زمانی که دفتر آمار ملی گزارش داد که در چندماه پایانی سال ۲۰۰۸، اقتصاد کوچکتر شده است. در نتیجه این رکود، بیش از ۵ سال طول کشید تا اقتصاد بریتانیا بهبود یابد. همچنین بنابر گزارش مرکز ملی آمار، تا پایان سال ۲۰۱۱ حدود ۲.۷ میلیون نفر بیکار شده بودند. بانک فدرال رزرو سنت‌لوئیس در سال ۲۰۱۱ سیمناری در این باره برگزار کرد. در بیانیه نهایی این کنفرانس و در اشاره به اصلی‌ترین عوامل بروز بحران بزرگ، به «سطح بالای بدهی، عدم اطمینان از توان وام‌گیرندگان در بازپرداخت بدهی، انتظار افزایش همیشگی قیمت مسکن و ایجاد یک حاشیه امن کاذب در این بازار» اشاره شده بود.

احتمال بروز بحران جدید بعد از حمله روسیه به اوکراین

در حال حاضر، جهان در آستانه شرایط اقتصادی وخیمی قرار دارد. به طور خاص تهاجم روسیه به اوکراین که منزوی شدن اقتصادی سیاسی و تحریم‌های بزرگی را برای این کشور در پی داشته است، بالطبع لطمات بزرگی بر اقتصاد جهانی وارد خواهد کرد. بروز یک جنگ‌ جهانی جدید نیز با شرایط فعلی جهان چندان بعید به نظر نمی‌رسد. با در نظر گرفتن همه این‌ها، باید درس‌های بزرگی از بدترین بحران‌های مالی جهان بگیریم.

منبع :livescienceمنبع گجت نیوز