کوتاه شدن روزهای زمین، عواقب فاجعه باری در پیش دارد
به‌تازگی زمین کوتاه‌ترین روز خود را ثبت کرده است و به گفته کارشناسان متا، کوتاه شدن روزهای زمین می‌تواند فاجعه‌ای برای زیرساخت‌های فناوری اطلاعات امروزی باشد.
در سال2000، در اثر کوتاهی بیش‌از حد روزها، یک مشکل جدی در عرصه فناوری برق به‌وجود آمد که باگ سال 2000 نامیده شد. رکورد کوتاه‌ترین روزهای زمین می‌تواند سبب چیزی به نام یک ثانیه کبیسه منفی شود. به نظر می‌رسد این موضوع ممکن است به تعطیلی‌های گسترده در مقیاس وسیع جهانی منجر شود.
بر اساس گزارش مجله TimeAndDate، زمین در 29 ژوئن سال 2000 با انجام یک چرخش کامل بر روی محور خود، 1.59 میلی ثانیه زودتر از چرخش معمولی 86400 ثانیه (یا دقیقاً 24 ساعت) رکورد جدیدی را به نام خود ثبت کرد. این یعنی نیمه شب 1.59 میلی ثانیه زودتر از حد انتظار فرا رسید. بدین ترتیب، رکورد کوتاه‌ترین روز در بیش از نیم قرن گذشته شکسته شد.
این الگوی تغییری یک اتفاق جدید نبود و در سال 2020 نیز 28 مورد از کوتاه‌ترین روزهای زمین برای سیاره ما ثبت شد. ثبت این آمار از طریق سیستم ساعت اتمی صورت گرفته است که بیش از پنج دهه در سراسر دنیا کاربرد دارد.
لئونید زوتوف، محقق دانشگاه مسکو، در مورد این موضوع گفت: «از سال 2016 زمین شروع به شتاب گرفتن کرده است. امسال نسبت به سال‌های 2020 و 2021 با سرعت بیشتری می‌چرخد.» بنابراین اگر روند کنونی روزهای کوتاه‌تر ادامه پیدا کند، این احتمال وجود دارد که یک ثانیه کبیسه منفی برای همسو نگه داشتن ساعت‌ها با چرخش سیاره مورد نیاز باشد.
همه تغییرات نیاز به اصلاح ندارند، اما اگر تغییرات عددی به این روال ادامه دهند و بیش‌از حد زیاد شوند، دانشمندان چاره‌ای نخواهند داشت جز اینکه یک ثانیه کبیسه را در پایان ژوئن یا دسامبر اضافه کنند تا ثانیه UTC را به تأخیر بیاندازند و زمین بتواند به اندازه‌گیری‌های ساعت‌های اتمی در آزمایشگاه‌ها برسد.
ثانیهٔ کبیسه (Leap second) مقدار زمان یک ثانیه است که به زمان UTC ساعت هماهنگ جهانی اضافه یا کم می‌شود تا تاریخ روز آن با زمان خورشیدی هماهنگ شود. آخرین اقدام اضافه کردن ثانیه کبیسه در تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵ روی داده‌است.
استاندارد ساعت هماهنگ جهانی (UTC)، مقیاس ثانیه را از دستگاه بین‌المللی یکاها (SI) استفاده می‌کند و سنجش آن از روی ساعت اتمی است. بسیاری از کشورها از این استاندارد سنجش زمان استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه متوسط زمان یک روز خورشیدی کمی بیشتر از ۲۴ ساعت است، اگر یک روز UTC را دقیقاً ۸۶۴۰۰ ثانیه در نظر بگیریم، اختلاف زمان جزئی با یک روز استانداردهای زمان خورشیدی پیدا خواهد کرد. بنابراین استفاده از ثانیه کبیسه برای اصلاح این تفاوت به‌صورت تنظیم آن به ۸۶۴۰۱ ثانیه است.
سیستم ثانیه کبیسه در سال ۱۹۷۲ ابداع شد. این رویداد افزودن ثانیه کبیسه بیش از 20 بار از سال 1972 تا به الان اتفاق افتاده است. اما امروزه جهان همانند دهه 90 میلادی نیست و به‌سادگی نمی‌توان این تغییرات را اعمال کرد. به ویژه در سیستم‌های جهانی فناوری اطلاعات که مبتنی بر کد هستند.
پیتر وایبرلی، یک فیزیک‌دان از آزمایشگاه ملی فیزیک در انگلستان، در یک مصاحبه تلفنی گفت: «احتمال دارد که در صورت افزایش سرعت چرخش زمین، یک ثانیه‌ی کبیسه‌ی منفی نیاز باشد، اما فعلا برای تشخیص اعمال این تغییر خیلی زود است. همچنین بحث‌های بین‌المللی در مورد آینده ثانیه‌های کبیسه در حال انجام است. طی صحبت‌هایی که تاکنون رد و بدل شده حتی ممکن است نیاز به یک ثانیه کبیسه‌ی منفی، تصمیم را به سمت خاتمه‌ی افزایش یا کاهش ثانیه‌های کبیسه سوق دهد.»
دلیل نگرانی متا در مورد کوتاه شدن روزهای زمین چیست؟
مانند بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری، متا نیز از تلاش برای اندازه‌گیری زمان در یک شبکه جهانی از سرورها در برابر ثانیه‌های کبیسه خسته شده است. به‌علاوه این شرکت در مورد صدماتی که این روند می‌تواند بر روی فناوری‌های وابسته به برق بزند اظهار نگرانی کرده است.
در حالی که ثانیه‌های کبیسه فقط در گذشته به صورت مثبت اضافه شده‌اند، کم کردن یک ثانیه از چرخه زمان‌بندی می‌تواند آثار نامناسبی برجای بگذارد. اولگ اوبلوخوف، مهندس متا در این مورد گفت: «با تغییر الگوی چرخشی زمین، ممکن است در آینده به اعمال یک ثانیه جهش منفی برسیم. تاثیر یک ثانیه کبیسه منفی تا به امروز در مقیاس بزرگ آزمایش نشده است، اما حدس می‌زنیم این ثانیه منفی می‌تواند تاثیر مخربی بر نرم‌افزارهای متکی بر تایمر یا زمان‌بندی داشته باشد.»
در گذشته نیز مشکلاتی در سیستم‌های جهانی مشاهده شده‌اند. به‌عنوان مثال، در سال 2017، سرورهای Cloudflare در شب سال نو دچار اختلال شدند. این موضوع به تنهایی نگران‌کننده نیست و چرخش سیاره زمین همیشه اندکی تغییر می‌کند. اما برای مسئولان بین المللی که از ساعت‌های اتمی بسیار دقیق برای اندازه‌گیری زمان جهانی هماهنگ (UTC) استفاده می‌کنند، رویدادی ناخوشایند است.
همچنین مطالعه کنید:
آیا زمین به خورشید نزدیک‌تر شده است؟
افزایش سرعت زمین و ثبت کوتاه‌ترین روزهای زمین ممکن است توسط عوامل متخلفی، از تغییرات آب و هوا گرفته تا حرکت جزر و مدی، ایجاد شود. حتی کشش گرانشی ماه نیز می تواند در این تغییر نقش داشته باشد. بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجله علمی نیچر، زلزله سال 2004 اقیانوس هند و سونامی متعاقب آن، چرخش زمین را سرعت بخشید. این گزارش اشاره کرد که تغییر در وضعیت چرخشی زمین به دلیل تغییر جرم به سمت مرکز سیاره ایجاد شده است.
یکی از بهترین راه‌ها برای توضیح دلیل تغییر الگوی چرخشی زمین، استفاده از Chandler Wobble است. چرخش چندلر که توسط ستاره شناس آمریکایی «ست کارلو چندلر» و با استفاده از دستگاهی به نام آلموکانتار اختراع شد، به حرکت قطب زمین به میزان 0.7 ثانیه قوسی در یک بازه زمانی تقریباً 14 ماهه اشاره دارد. دانشمندان بر این باورند که تغییرات فشار، دما و شوری در کف اقیانوس‌ها در اثر کوتاه‌تر شدن روزهای زمین به وجود خواهد آمد.