نابغه‌ای که زیر سایه حافظ و سعدی ماند

نابغه‌ای که زیر سایه حافظ و سعدی ماند

کتاب «زندگی خواجوی کرمانی» را می‌توان اثری مختصر و در عین حال کامل برای شناخت نخل‌بند شاعران دانست. این اثر از مجموعه «دو سده سخنوری» زیر نظر کاووس حسن‌لی به چاپ رسیده است.

– اخبار فرهنگی –

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشر خاموش به منظور معرفی یکی از برهه‌های مهم و تأثیرگذار در ادب فارسی و فرهنگ ایرانی، اقدام به انتشار مجموعه‌ای چند جلدی با عنوان «دو سده سخنوری» کرده است. این مجموعه در نظر دارد تا زمینه و زمانه سخنوری سعدی، خواجوی کرمانی و حافظ شیراز را از وجوه مختلف بررسی کند.

هفتمین جلد از مجموعه «دو سده سخنوری» که زیر نظر کاووس حسن‌لی، استاد دانشگاه شیراز، تهیه و تنظیم شده، به زندگی، آرا و آثار خواجوی کرمان می‌پردازد. محمدصادق بصیری و نازنین غفاری در این اثر تلاش کرده‌اند تا تمامی وجوه شخصیت و شعری او را مورد بررسی قرار دهند؛ از زادروز و زادگاه گرفته تا تأثیر او بر شاعران پس از خود. از این جهت کتاب «زندگی خواجوی کرمانی» را می‌توان اثری مختصر و در عین حال کامل برای شناخت نخل‌بند شاعران دانست.

کتاب در ۶ فصل تلاش دارد تا به صورت کامل به معرفی خواجو بپردازد. در فصل نخست کتاب به زندگی‌نامه و شرح احوال خواجو پرداخته شده است. در این فصل درباره نام و نشان، القاب، تخلص، خاندان، زادروز و زادگاه، کودکی و جوانی، سفرهای داخل و خارج او مطالبی به نگارش درآمده است. نویسندگان در فصل دوم کتاب، به سال‌شمار رخدادهای زندگی خواجو از سال ۷۱۹ تا ۷۵۳ قمری پرداخته‌اند. فصل سوم کتاب اختصاص به عصر زندگی خواجو و معاصران وی اختصاص دارد. برخی از شخصیت‌هایی که نام آنها در آثار خواجو آمده، عبارتند از: حاکمان محلی کرمان در عهد ایلخانان، ایلخانان مغول؛، ایلکانیان (آل جلایر)، آل مظفر، آل اینجو، ملوک هرمز و …. .

فصل چهارم کتاب اختصاص به معرفی آثار خواجو دارد. آثار خواجو هم در نظم و هم در نثر است. آثار منظوم او عبارتند از: دیوان اشعار، خمسه، همای و همایون، گل و نوروز، روضه‌الانوار، کمال‌نامه، گوهرنامه، مفاتیح القلوب و مصابیح الغیوب و سام‌نامه. آثار منثور او نیز عبارتند از: رسالۀ شمع و شمشیر، رساله نمد و بوریا، رساله شمس و صحاب و رسالۀ سراجیه. دربارۀ عقاید، دانش‌ها و فنون، افکار و اندیشه‌ها و سیرت خواجو در فصل پنجم مطالبی بیان شده است. در آثار خواجو حکایت‌هایی روایت شده که نویسندگان این حکایت‌ها را در فصل ششم گردآوری کرده‌اند.

در بخش‌هایی از این اثر می‌خوانیم: خواجوی کرمانی از شاعران برجسته اما مغفول ادب فارسی است. وی به لحاظ زمانی میان دو شاعر بلندآوازه ادب پارسی، یعنی سعدی و حافظ قرار گرفته است. این موقعیت ویژه، از سویی برای او خجسته بوده است؛ به این دلیل که این سه شاعر؛ سعدی، خواجو و حافظ، حلقه‌های به هم پیوسته‌ای را تشکیل داده‌اند و هریک در تکمیل و تعریف دیگری مؤثر بوده‌اند. از سوی دیگر، خواجو در میان دو شاعری زاده شده است که یکی در غزل عاشقانه پارسی‌گوی سبقت را از همگنان خود ربوده و دیگری در غزل تلفیقی عاشقانه و عارفانه، رتبه نخست را از آن خود کرده است. پیداست که این دو شاعر طراز اول ادب پارسی، چنان نظر پژوهشگران و ادب‌دوستان را به خود جلب کرده‌اند که در حق خواجوی بینوای کرمان، اگر نگوییم بی‌مهری، بسیار کم‌مهری شده است و آن‌طور که باید به زندگی، اشعار و آثارش پرداخته نشده است و آثار منثور وی هنوز پس از قرن‌ها، به صورت نسخه خطی باقی مانده است. حق آن نیست که در میان پژوهش‌ها و تألیف‌های فراوان ادبی، هنوز اثری که در خور این فرزند خوش‌ذوق و نجیب کرمان باشد و به زندگی و آثار و افکار وی بپردازد، سراغ نداشته باشیم.

به هر روی این سخن در حق او سزاست که «بی‌تردید در میان همه شاعران خطه کرمان، خواجوی کرمانی را چه از لحاظ مقدار ابیات و چه از نظر کیفیت، تنوع و اثرگذاری اشعار، برترین گوینده کرمانی از آغاز تاکنون باید دانست». شهرت عالم‌گیر دو شاعر برجسته شیرازی چنان توجه تذکره‌نویسان پس از آنها را به خود مشغول کرده است که از کنار نام خواجو به اشاره‌ای گذشته‌اند؛ به همین دلیل برای دست‌یابی به رویدادهای زندگی او و پادشاهان، امرا و شخصیت‌هایی که با آنها در ارتباط بوده است، راهی جز تفرج در بوستان اشعار و نوشته‌هایش نداریم. …

یادداشت| به احترام سعدی

نشر خاموش کتاب حاضر را در یک هزار و ۵۰۰ نسخه و در ۳۰۰ صفحه در دسترس علاقه‌مندان به ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی قرار داده است.

انتهای پیام/

– تسنیم نیوز