بررسی محوطه‌های پارینه‌سنگی و کشف شواهد حضورانسان‌های مدرن در خوزستان

کافه دانش: در نتیجۀ انجام بررسی روشمندِ باستان‌شناختی پارینه‌سنگی در شهرستان لالی ، شواهد ارزشمندی از وجود فرهنگ‌های پارینه‌سنگی جدید آغازین تا دوره فراپارینه‌سنگی و حتی دوره‌های جدیدتر بدست آمد و این بررسی راه را برای انجام مطالعات گسترده در زمینه حرکت انسان‌های هوشمند از آفریقا و اروپا به سمت آسیا هموار خواهد ساخت.

به گزارش روابط‌ عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، محمدجواد شعاعی سرپرست هیئت باستان‌شناسی ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ با اعلام این خبر گفت: شهرستان لالی در شمال استان خوزستان از سال ۱۹۴۰ میلادی بدلیل حضور باستان‌شناس فرانسوی رومَن گریشمن مورد توجه باستان‌شناسان قرار گرفت.

او افزود: گریشمن در سال ۱۹۴۶ میلادی بزرگ‌ترین غار منطقه، یعنی غار پِبده را حفاری کرد ولی متاسفانه به رسم باستان‌شناسی آن زمان اطلاعات این حفاری غیردقیق تاکنون به چاپ نرسیده و محل نگهداری اشیا مکشوفه همچنان در پرده‌ای از ابهام قرار دارد.

او با بیان‌اینکه در سال ۱۳۹۸ حامد وحدتی‌نسب با همکاری دِپارتمان باستان‌شناسی موسسه تحقیقاتی مَکس پِلانک دست به حفاری مجدد این غار زد تصریح‌کرد: در نتیجه این حفاری شواهدی از دوره پارینه‌سنگی جدید آغازین برای اولین بار در ایران با قدمتی حدود ۴۳ هزار سال پیش از غار پِبده بدست آمد و در ادامه این پژوهش، بررسی هدفمند منطقه برای شناسایی غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای که حاوی اطلاعاتی درباره دورران پارینه‌سنگی هستند در دستور کار قرار گرفت.

شعاعی افزود: بررسی محوطه‌های پارینه‌سنگی شهرستان لالی در استان خوزستان در منطقه‌ای به وسعت ۸۰۰ کیلومتر مربع انجام گرفت که هدف از این بررسی شناسایی محوطه‌ها و چشم‌اندازهای دوره پارینه‌سنگی در دو بخش کوهستانی و دشتی شمال خوزستان بوده است.

این باستان‌شناس گفت: در این پژوهش بیش از ۳۵ غار و پناهگاه صخراه‌ای در این منطقه عشایرنشین و کوهستانی شناسایی شد که ۱۸ محوطه دارای دست‌افزارهای سنگی دوره‌های پارینه‌سنگی جدید (آغازین)، فراپارینه‌سنگی و نوسنگی است، به علاوه یک محوطه روباز مربوط به دوره پارینه‌سنگی و منابع ماده خام سنگی نیز در این بررسی شناسایی و بیش از ۳۰۰ عدد دست‌افزار سنگی از این محوطه‌ها جمع‌آوری شد.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی افزود: مطالعات مقدماتی حاکی از آنست که منطقه لالی از دوران پارینه‌سنگی مورد توجه گروه‌های انسانی بوده که دلیل اصلی آن دسترسی آسان به آب شیرین و فراوانی شکار بوده است.

به گفته او، دست‌افزارهای بدست آمده شامل تراشه‌هایی با ابعاد متوسط و کوچک، سنگ مادرهای تراشه، تیغه و ریزتیغه (منشوری)، ابزارهای دارای روتوش و سر پیکان هستند که بوسیله ضربه با چکش سخت و نرم و تکنیک فشاری ساخته شده‌اند.

شعاعی با اشاره به اینکه شباهت برخی قطعات یافت شده با دست‌افزارهای مکشوفه از غار پِبده، نشان دهنده هم قدمتی برخی محوطه‌ها با این غار است خاطرنشان ساخت: برخی تراشه‌های شِبه لوالوا نیز در این بررسی شناسایی شده که خود نشانگر وجود محوطه‌هایی با قدمت پارینه‌سنگی جدید آغازین در شمال خوزستان است.

او گفت: دوره پارینه‌سنگی جدید آغازین در اروپا و منطقه لِوانت در حدود ۴۵ الی ۶۰ هزار سال پیش، همراه با موج جدید گروه‌های جمعیتی انسان‌های مدرن (انسان هوشمند) شروع شد و اهمیت این دوره در آنست که نشان دهنده ورود و عبور آخرین موج جمعیتی گسترده گروه‌های انسانی در حدود ۴۵ هزار سال پیش در آسیا است.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی در پایان تصریح‌کرد: این دوره تا قبل از حفاری غار پِبده در سال ۱۳۹۸، در ایران شناسایی و سن‌سنجی نشده بود و این بررسی راه را برای انجام مطالعات گسترده در زمینه حرکت انسان‌های هوشمند از آفریقا و اروپا به سمت آسیا هموار خواهد ساخت.

خبرنگار: اکبر براق جم