چرا راکت‌ های فضایی چین به صورت مکرر سقوط می‌کنند و ممکن است روزی روی سر ما هم آوار شوند؟

چرا راکت‌ های فضایی چین به صورت مکرر سقوط می‌کنند و ممکن است روزی روی سر ما هم آوار شوند؟

راکت های فضایی ارسال شده توسط دولت چین غیرقابل کنترل هستند و به‌ صورت مکرر به روی نقاط مختلفی از کره زمین سقوط می‌کنند. در ادامه به دلیل سقوط این موشک‌های چینی خواهیم پرداخت.

طی چند سال اخیر، تعداد زیادی از راکت های فضایی که توسط چین برای توسعه ایستگاه فضایی در مدار زمین به فضا ارسال شده بودند، تماما از کنترل خارج شده و به نقطه‌ای از زمین اصابت کرده‌اند. خوشبختانه هیچکس آسیب ندیده است، اما دو رویداد اخیر زباله‌های فضایی نباید نادیده گرفته شوند و ممکن است بالاخره آن‌ها جایی مانند یک منطقه مسکونی فرود بیایند.

در آخر هفته گذشته، یک موشک بزرگ چینی در جو بالای آسیای جنوب شرقی شکسته شد و تکه‌های بزرگی از آن به وزن 24 تن در نزدیک روستاهایی در اندونزی و مالزی فرود آمد. برخی از این زباله‌های فضایی در حدود 100 متری زمین سقوط کردند، اما تاکنون هیچ آسیبی گزارش نشده است.

سقوط مکرر زباله‌های فضایی به زمین

این زباله‌ها در واقع متعلق یه یک موشک چینی به نام راکت فضایی لانگ مارچ بی‌۵ (Long March 5B) ساخت چین بود که در 24 ژوئیه قطعات ایستگاه فضایی در دست ساخت چین را به فضا برده است. لانگ مارچ بی‌۵ حدود ۳۰ متر طول دارد و هسته 30 متری این موشک، ماژول مرکزی و بدون سرنشین ایستگاه فضایی تیان هه چین را در روز 29 آپریل در مدار زمین قرار داد. راکت لانگ مارچ بی‌۵ قادر است تقریبا مسافتی معادل 90 دقیقه زمین را با سرعت 27 هزار و 600 کیلومتر بر ساعت طی کند.

این نمونه از راکت های فضایی بزرگ دارای یک قسمت هسته (بدنه اصلی) و چهار تقویت کننده موشک (موتور) است. طبق طراحی موشک، قسمت هسته به عنوان قسمت اصلی عمل می‌کند و محموله خود را به مدار می‌رساند. چون موتورهای YF-77 نمی‌توانند دوباره راه اندازی شوند، راکت معمولاً حدود یک هفته دوباره برای ماموریت‌های مدار پایین زمین وارد جو می‌شود. این یک ورود مجدد کنترل نشده در جو ایجاد می‌کند و در حالی که بیشتر قسمت‌های این موشک 30 متری به دلیل گرما شکسته می‌شود، تکه‌های بزرگ و سنگینی از آن به سطح زمین می‌رسد.

این بار، به نظر می‌رسد که بسیاری از زباله‌های این مورد از راکت های فضایی به دریای سولو، بین فیلیپین و بورنئو سقوط کرده‌اند. شرکت سازنده این راکت های فضایی در چین، تنها نظرات محدودی در مورد بازگشت موشک لانگ مارچ بی‌۵ ارائه کرده است. با وجود این بی توجهی دولت چین، بیل نلسون مدیر ناسا بیانیه‌ای منتشر کرد که از چین به دلیل تاخیر و کوتاهی در به اشتراک گذاشتن اطلاعات ردیابی درباره بازگشت موشک انتقاد کرد.

نلسون گفت:

جمهوری چین اطلاعات مسیر مشخصی را مربوط به سقوط راکت های فضایی لانگ مارچ به زمین به اشتراک نمی‌گذارد. همه کشورهای سازنده فضاپیما باید بهترین شیوه‌های تعیین‌شده را دنبال کنند و سهم خود را برای به اشتراک گذاشتن این نوع اطلاعات از قبل انجام دهند تا امکان پیش‌بینی دقیق خطر احتمال برخورد زباله‌ها، به‌ویژه برای زباله‌های راکت های فضایی که خطر قابل‌توجهی را به همراه دارند، انجام شود.

این سومین باری است که بقایای اصلی یک راکت لانگ مارچ بی‌۵ پس از پرتاب وارد مدار می‌شود و به صورت کنترل نشده به زمین سقوط می‌کند، بنابراین به نظر می‌رسد این اتفاق به جای اینکه یک اشکال در ساخت موشک باشد، یکی از ویژگی‌های این موشک محسوب می‌شود.

احتمال سقوط راکت های فضایی دیگر

با سقوط موشک چینی به زمین، گزارش‌هایی نیز در این آخر هفته مبنی بر کشف زباله‌هایی در نیو ساوت ولز، در بخش جنوب شرقی استرالیا منتشر شد. محققان سه قطعه زباله فضایی یافت شده را بررسی کردند و متوجه شدند متعلق به تنه فضاپیمای Crew-1 است. فضاپیمای اسپیس ایکس کرو-۱ (SpaceX Crew-1) فضاپیمایی با قابلیت استفاده مجدد است که توسط شرکت اسپیس ایکس طراحی شده و توسعه یافته و جایگزینی برای فضاپیمای اسپیس ایکس دراگون محسوب می‌شود.

یکی از قطعات این فضاپیما حدود سه متر طول داشت و گفته می‌شود که زباله‌ها با روش کنترل از راه دور به زمین برخورد کرده‌اند. تنه این مورد از راکت های فضایی انرژی فضاپیما را در طول پرواز از صفحات خورشیدی خود تأمین می‌کند و همچنین محموله‌های بدون فشار را در خود جای می‌دهد. فضاپیما اندکی قبل از سوختن در مدار، تنه را می‌اندازد و سپس حدود یک سال را در مدار می گذراند تا به زمین بازگردد و در نهایت توسط لبه بالایی جو به پایین کشیده می‌شود.

همچنین مطالعه کنید:

آخرین آزمایش پرتاب موشک آرتمیس ۱ ناسا با موفقیت انجام شد

اسپیس ایکس اطلاعات خاصی در مورد جرم تنه ارائه نکرده، اما احتمالاً جرم آن 3 تا 4 تن است. قسمت عقب موشک تنها بخشی از ناوگان پرتاب و فضاپیمای فعلی اسپیس ایکس است که مانند مرحله اول موشک فالکون 9 بارگیری محموله آن بازیابی نشده یا به طور ایمن به اقیانوس منتقل نشده است. نکته مهم در مورد این راکت فضایی این است که هیچ قابلیت پیشرانه‌ای بر روی تنه برای کنترل محل ورود مجدد آن به مدار زمین وجود ندارد.

زباله‌های فضایی این راکت که به زمین بازمی‌گردند به اندازه بقایای موشک لانگ مارچ بی‌۵ مشکل‌ساز نیستند؛ زیرا هر کدام از بقایای لانگ مارچ بی‌۵ بزرگترین تکه زباله‌های فضایی کنترل‌نشده‌ای هستند که از زمان پراکنده شدن ادامه‌دار توسط ایستگاه فضایی Skylab ناسا در اقیانوس هند و استرالیای غربی در سال 1979 به زمین بازمی‌گردند، اما بقایای دراگون به این اندازه بزرگ و خطرناک نیستند. با این حال، سقوط تنه اسپیس ایکس و راکت های فضایی چینی هر دو بخشی از یک مشکل بزرگ هستند که باید برطرف شوند.

آیا با وجود این خطرات صنعت فضایی تغییراتی ایجاد خواهد کرد؟

وزارت دفاع ایالات متحده بیش از 27000 قطعه زباله فضایی را با حسگرهای شبکه نظارت فضایی خود ردیابی می‌کند. عمل انتقال اشیا به فضا کاری چالش برانگیز است و از نظر تاریخی، زباله‌های ایجاد شده در این مسیر تا حدودی پذیرفته شده است. اما اکنون با شلوغ شدن فضا با این حجم وسیع از زباله‌های فضایی، اوضاع متفاوت شده و نمی‌توان گفت انتقال راکت های فضایی به فضا باید متوقف شود یا خیر. تهدید سایر اجرام، به ویژه با تکثیر ماهواره‌های جدید در مدار پایین زمین نیز در حال افزایش است.

در حالی که هیچ انسانی در اثر سقوط زباله‌های فضایی در جو زمین آسیب ندیده است، اما این به این معنی نیست که امکان خطر وجود ندارد. مقاله اخیر حدود 10 درصد احتمال یک یا چند مورد مرگ و میر را در دهه آینده طی برخورد زباله‌های فضایی تخمین زده است. سازمان‌های نظارتی شروع به بررسی اشکالات کرده‌اند و با اقدام به ایجاد اصلاحات، قصد برطرف کردن این مشکل را دارند. خوشبختانه صنعت فضایی نیز در حال تغییر است. بسیاری از شرکت‌های سازنده راکت های فضایی غربی در حال حاضر در مورد دفع ایمن مراحل بالای خود، معمولاً با ذخیره سوخت کافی برای خروج از مدار به اقیانوس آرام، بسیار مطمئن هستند.

علاوه بر این برای سیستم حمل و نقل نسل بعدی، شرکت اسپیس ایکس به دنبال آن است که راکت های فضایی خود را قابل استفاده مجدد کند که برای تقویت نیازی به بازگشت به زمین نداشته باشند. شرکت‌های دیگری مانند Relativity Space و Blue Origin نیز به دنبال ساخت سیستم‌های پرتاب قابل استفاده مجدد هستند. جایی که صنعت فضایی می‌تواند بهتر عمل کند شرایط نیز رو به بهبود خواهد رفت، به ویژه در مورد زباله‌های فضایی ایجاد شده و بازگشت کنترل شده آن‌ها به زمین.

کشورهای ارسال کننده فضاپیما باید خطر ورود مجدد اشیاء فضایی را برای افراد و دارایی‌های روی زمین به حداقل برسانند و شفاف سازی را در مورد این عملیات اجرا کنند. این موضوع واضح است که چین در رعایت استانداردهای جهانی در مورد راکت های فضایی خود کوتاهی می‌کند. این نکته بسیار مهم است که چین و همه کشورهای سازنده فضاپیما و نهادهای تجاری، مسئولانه و شفاف در فضا عمل کنند تا ایمنی، ثبات و پایداری بلندمدت فعالیت‌های فضایی را تضمین کنند.

با اینکه طبق قوانین همه کشورهای فضایی باید از بهترین شیوه‌های ثابت شده پیروی کنند، چین علاوه بر سکوتش در قبال زباله‌های این هفته، قصد دارد به پرتاب موشک‌های لانگ مارچ بی‌۵ با وجود بازگشت غیرقابل کنترل و خطرناک بودن آن‌ها ادامه دهد. یک پرتاب دیگر با لانگ مارچ بی‌۵ در مدار پایین زمین برای اکتبر سال جاری برنامه ریزی شده است که ماژول آزمایشگاهی Mengtian را تقویت می‌کند.

مقاله اصلی